COMPAGNIE
HET BANKWEZEN IN NEDERLAND NA DE TWEEDE WERELDOORLOG
6e JAARGANG No 6
31 MEI 1968
Toen de oorlog uitgebroken was, bleef de mo
netaire situatie in ons land rustig, omdat de
grote vlucht van het geld reeds had plaats
gevonden. Er volgde een verschuiving van de
bankzaken en een vergroting van de over
heidsuitgaven. Uit de oorlogsperiode is nog
te vermelden de fusie van Pierson Co en
Heldring Pierson (1942).
De situatie na de bevrijding kan als volgt
worden gekarakteriseerd:
1)veel schatkistpapier (in omloop gebracht
ter financiering van de overheidsuitgaven),
2) afgenomen goudvoorraad (doorwegvloeiing
naar het buitenland),
3) grote voorraad Duits geld en grote (mar
ken-) vorderingen op Duitsland (door de
gedwongen exporten naar Duitsland, die
mogelijk waren gemaakt door opheffing
van de deviezengrens met Duitsland),
4) veel Duits schatkistpapier (als belegging
van onze marken. De president van de
Nederlandsche Bank: Mr. M. Rost van
Tonningen, had zoveel vertrouwen in de
Rijksmark tijdens de oorlog, dat hij deze
marken ook als dekking van de opeisbare
schulden aanmerkte),
5) veel bankbi I jetten in circulatie (door ener-
zijdsde lage, door de Overheid vastgestel
de, prijzen en het distributiesysteem en
anderzijds de uitzonderlijk hoge prijzen
op de "zwarte markten"),
6) te geringe goederenvoorraad (door expor
ten naar Duitsland en stagnaties in ons
productie-apparaat).
Het was dus evident dat hier de inflatie
hoogtij zou vieren, als er niet zou worden
ingegrepen in de loon- en prijsvorming. Om
de verhouding tussen de geld- en de goede
renvoorraad in evenwicht te kunnen brengen
werd het chartale geld ingetrokken en het
girale geld geblokkeerd, waarna men de
geldcirculatie in redelijke proporties kon
trachten te herstel len. Deze feitelijk eenma
lige fiscale heffing diende ter aflossing van
de vlottende staatsschuld. Na "het tientje
van Lieftinck" kon men langzamerhand het
giralegeld (minus belasting) weer vrij geven
en toestaan dat over het giraal geld werd ge
disponeerd in chartaal geld. Eind december
1945was de geldsanering een feit geworden.
