Heropening kantoor Overtoom
De geschiedenis van een
Amsterdamse straat
ie kent niet meer het liedje dat je als
peuter op moeders schoot zong:
„Schuitje varen, theetje drinken
varen we naar de Overtoom,
Drinken we zoete melk met room,
Zoete m'elk met brokken,
Kindje mag niet jokken."
De woorden van dit wijsje gaan terug naar
de tijd dat de Overtoom nog water was en
het doel van uitstapjes in een landelijke
omgeving buiten de stad.
A1 rond 1350 werd de huidige Overtoom in
kronieken genoemd en wel als Heylige
Weg. Het was de weg voor de pelgrims naar
Amsterdam, de Heylige Stede, zoals de stad
na het mirakel van Amsterdam werd ge
noemd.
In het midden van de daaropvolgende eeuw
werd langs die landweg een vaart gegraven.
Toen Amsterdam in de 80-jarige oorlog de
kant van de reformatie had gekozen, werd
de naam veranderd in Overtoomse Vaart.
Dit verwijst naar de plek waar het kanaaltje
uitkwam in de oudere Kostverloren Vaart.
Daar werden de scheepjes met een kabel en
haspel over een houten helling gesleept.
Zoiets heette een overthoon en dit is later
verbasterd tot overtoom. Meestal diende dit
om het hoogteverschil tussen twee water-
standen te overwinnen, maar deze vond
zijn oorsprong in twisten uit een ver verle-
den.
Oorspronkelijk voeren schepen van Am-
De Overtoom is een brede Am
sterdamse straat met winkels en
bedrijven en precies twee kilo
meter lang. Voor veel Amster
damse en ook niet-Amsterdamse
kinderen is die Overtoom de
bron van hun eerste topografi-
sche kennis en zangkunst. Het
feit dat ons uit 1929 daterende
kantoor aldaar na een grondige
vernieuwingsbeurt medio februa-
ri zijn deuren voor de clienten
heropende, geeft aanleiding die-
per in de geschiedenis van deze
Amsterdamse straat te duiken.
sterdam namelijk via het IJ en Haarlem
door de Haarlemmermeer naar Leiden. De
Haarlemmers verdienden behoorlijk aan
dat scheepvaartverkeer door tol te heffen.
In 1413 groeven de Amsterdammers echter
een vaart die rechtstreeks uit de stad naar
de Haarlemmermeer leidde, op die manier
zowel een omweg als de tol omzeilende.
De Haarlemmers kwaad natuurlijk! Als
tegenzet Iegden zij buiten Amsterdams
grondgebied een dam in de vaart, waarop
Amsterdam op zijn beurt besloot de sche
pen middels een Overtoom over de dam te
halen. Jarenlang werden kostbare processen
gevoerd over dit strijdpunt. Het duurde tot
1609 tot de Overtoom officieel werd ge-
sanctioneerd. Die werd eerst in de Franse
tijd (1808) vervangen door een sluis.
Flikken
De Overtoomsevaart lag tot eind vorige
eeuw buiten de stad. Het was een veelge-
zocht recreatiegebied met molens, buiten-
huizen, theetuinen, logementen, taveernes
en kleine industrieen. Een van die bedrijven
was van 1870 tot 1897 de Cacao en Choco-
ladefabriek van Casper Flick. De door hem
gemaakte ronde chocoladeplakken gaven
de naam aan iets dat we allemaal kennen,
de chocoladeflik.
Eind vorige eeuw deed de paardetram zijn
intrede. De populaire lijn langs de Over
toomsevaart werd in de volksmond toepas-
selijk de Boerenkoollijn genoemd. In 1903
werd de vaart als gevolg van toenemend
verkeer gedempt. De afgelopen honderd
jaar veranderde er nog veel meer. Het Von-
delpark verscheen aan de zuidzijde en in-
middels alweer oude woonwijken aan de
noordzijde. Dat er zich in de twintiger jaren
veel notarissen, artsen en advocaten vestig-
den naast een reeks nieuwe bedrijven zal de
aanleiding gevormd hebben om er in 1929
een filiaal van De Twentsche Bank te vesti-
gen.
Op 22 februari jl. heropende de heer W. van
Driel, directeur district Amsterdam, het in-
middels grondig verbouwde kantoor. Tij-
dens het open huis complimenteerden de
clienten de bank met de gezellige, lichte
omgeving. En, hoewel de ongemakken van
tien maanden werken in drie porto-cabins
naar zeggen van directeur J. Ebenau erg
meevielen, leken ook de elf medewerkers
zeer ingenomen met de nieuwe opzet.
HF
13
Tegel van een overtoom zoals uitgereikt hij de
heropening van het kantoor.
De Overtoom aan het eind van de vorige eeuw bekeken in de richting van waar nu het Leidseplein is.
Achter de bomen links staat nu ons kantuur.