De bank streeft ernaar de betrokkenheid
van iedereen die met veranderingen te ma-
ken krijgt te bevorderen. Dit geldt zowel
voor de opzet als voor de invoering van au-
tomatiseringsprojecten. Voorkomen moet
worden dat slechts enkele specialisten dit
soort zaken moeten regelen.
Veel informatieverstrekking en overleg zijn
noodzakelijk. Beide zaken zijn waarschijn-
lijk nog voor verbetering vatbaar, vooral
ook in kwalitatieve zin. Vele automatise-
rings- of andere deskundigen zijn nu een-
maal geen geboren schrijvers. En in over-
legsituaties blijkt vaak dat niet alle deel-
nemers beschikken over de benodigde ken-
nis van automatisering, van het specifieke
onderwerp of van vergader- en communi-
catietechniek. De afdeling Personeelont-
wikkeling probeert hierin een bijdrage te le-
veren. Onlangs is een proef gestart met een
nieuwe cursus over automatisering en ver-
andering.
Kwaliteit van de informatieverzorging
Toepassing van automatisering binnen de
bank zal altijd zijn gebaseerd op een of
meer van de volgende punten:
1. Verbetering van de kwaliteit van de in
formatieverzorging: intern voor de uitvoe-
ring van functies in de bank en extern voor
clienten. Dit kunnen particuliere of zake-
lijke clienten zijn (waaronder ook andere
banken en DNB). Kwaliteit is een begrip
dat niet altijd exact te omschrijven is. Het
wisselt per geval. Meestal gaat het om een
verbetering door grotere accuratesse (min
der fouten), snellere berichtgeving en volle-
diger informatie.
2. Verbetering van het functioneren van
medewerkers door het verminderen van
eentonige arbeid. Maar ook functieverbre-
ding door met de computer de zorg voor
meer taken in een functie te combineren.
3. Verhoging van de efficiency door de kos-
ten per produkt of dienst te verlagen. Door
automatisering kan bijvoorbeeld getracht
worden de groei in werkzaamheden te reali-
seren met geen of een geringere groei in de
bijkomende kosten van informatieverwer-
king.
4. Het dienstenpakket uit te breiden met
zaken die zonder technologie niet mogelijk
zijn of niet op rendabele wijze zijn te ver-
wezenlijken. Een voorbeeld hiervan is de
installatie van z.g. point-of-sale-terminals
bij kassa's in winkels. Dit is zonder compu
ters en telefoonlijnen eenvoudig niet voile-
dig te realiseren.
De automatiseringsprojecten die vanaf nu
tot het jaar 1986 aan de orde komen, trach-
ten genoemde punten te realiseren. Maar er
ligt een duidelijk accent op de eerste doel-
stelling, te weten het verbeteren van de
kwaliteit van de informatieverzorging.
Voor het behoud van de positie van de
bank op de binnenlandse markt is een kwa-
litatief goede en slagvaardige dienstverle-
ning van wezenlijk belang. In het plan tot
herstructurering van het binnenlandse kan-
torennet, dat mede om deze reden is ont-
wikkeld, speelt de ondersteuning vanuit de
automatisering een onmisbare rol. In het
bijzonder wordt gedacht aan de plaatsing in
een groot aantal kantoren van terminals en
printers. Met deze apparatuur is het moge
lijk gegevens in te voeren en informatie op
te vragen en te verstrekken. Deze activitei-
ten worden zo dicht mogelijk bij de mede
werkers die de zakelijke transacties verzor-
gen, verricht.
Voor dat doel zijn z.g. netwerken (dat zijn
terminals en computers verbonden door te
lefoonlijnen) noodzakelijk. Op dit moment
bestaan die al voor onder andere de beurs-
orderverwerking (SEO, 28 aangesloten kan
toren), afwikkeling buitenlandse betalings-
opdrachten (SBU, 30 aangesloten kanto
ren), afwikkeling binnenlandse betalingsop-
drachten (SOG, 72 aangesloten kantoren).
Er wordt gewerkt aan de uitbreiding van
deze netwerken tot meer kantoren en
hoofdkantoorafdelingen.
In dat verband moet natuurlijk genoemd
worden het SON-netwerk dat uiteindelijk
ca. 200 kantoren met de centrale computers
zal verbinden voor de afwikkeling van het
binnenlandse betalingsverkeer (vervanging
diensten van SOG) en de vastlegging en ver-
sterking van andere gegevens. De genoemde
automatiseringstoepassingen en netwerken
maken in principe gebruik van landelijke
uniforme systemen. Deze zijn vastgelegd in
programma's die op de centrale computer
worden verwerkt.
Langs de lijn van deze ontwikkeling zal het
aantal terminals in de komende jaren be-
langrijk toenemen. De computer komt
daarmee letterlijk meer binnen het bereik
van de medewerkers. Deze terminals zullen
niet allemaal de hele dag bezet zijn. Het
bedienen van een terminal zal vaak een on-
derdeel van een functie zijn.
Een computergebruik dat meer individueel
bepaald is, ontwikkelt zich in de vorm van
kleine computers die gebruikt kunnen wor
den voor het opstellen van brieven, rappor-
ten en overzichten. Op kleine schaal wordt
hier in de bank al gebruik van gemaakt. De
reacties van de gebruikers zijn over het al-
gemeen zeer positief. Het is van belang dat
de gebruiker zelf een grote rol speelt bij de
wijze waarop zo'n computertje (vaak een
uitgegroeide schrijfmachine met beeld-
scherm) bij de dagelijkse werkzaamheden
wordt ingezet.
Automatisering en werkgelqgenheid
Automatisering betekent in vrijwel alle ge-
vallen ook werkverandering voor medewer
kers in de organisatie. Dit kan zowel be-
trekking hebben op de hoeveelheid als op
de inhoud van het werk. Weliswaar is het
niet de enige reden voor veranderingen,
maar het aantal automatiseringsactiviteiten
is zodanig dat speciale aandacht voor het
werkgelegenheidsaspect op zijn plaats is.
De eerste doelstelling van de automatise
ringsactiviteiten van de bank is de verbete
ring en uitbreiding van de bestaande sys
temen. Het resultaat zal in de eerste plaats
zijn een verhoging van de kwaliteit van de
informatieverzorging. Daarnaast worden in
bepaalde gevallen ook efficientere werk-
methoden gei'ntroduceerd. Een enkele maal
zal een project in de eerste plaats efficiency
nastreven.
Er zullen daardoor veranderingen optreden
in de omvang van het werk en, zoals ook in
het verleden, verschuivingen in taken en
functies. In de komende jaren zal de nadruk
liggen op dit soort veranderingen. De be-
sluitvorming en prioriteitstelling voor auto
matiseringsprojecten moet er dan ook voor
zorgen dat veranderingen in taakinhoud,
wanneer die zich voordoen, op een verant-
woorde wijze en in een acceptabel tempo
gerealiseerd worden. Zo kan bij de verande
ringen rekening gehouden worden met de
mogelijkheden van mensen en organisatie,
bijvoorbeeld door veel ruimte te laten voor
het kiezen van invoeringsdata voor nieuwe
systemen.
De gefaseerde aanpak van projecten kan er
tezamen met een flexibele instelling van de
betrokkenen en een goede begeleiding voor
zorgen, dat de voor de bank noodzakelijke
veranderingen op verantwoorde wijze wor
den doorgevoerd. Gestreefd wordt om alle
medewerkers functies te blijven bieden die
zo goed mogelijk aansluiten bij hun moge
lijkheden en wensen. Dat is geen eenvou-
dige zaak. Niet alleen de functies verande-
ren, de mensen veranderen zelf ook.
Scholing en vorming in theorie en praktijk
zijn een belangrijk hulpmiddel om mede
werkers zonodig in staat te stellen tot het
veranderen van functie. En dan blijft de
daadwerkelijke bereidheid tot verandering
van de betrokkenen natuurlijk een essentie-
le voorwaarde voor een geslaagde functie-
verandering of taakaanpassing.
Het aantal terminals zal in de komende jaren
belangrijk toenemen.
De Adviesgroep Maatschappelijke Gevolgen van de
Micro-Elektronica wordt kortweg Commissie Rathe-
nau genoemd aangezien prof, dr G. W. Rathenau als
voorzitter van de adviesgroep optrad.
Ankertros 13
